Pamięci bohaterskich żołnierzy konspiracji niepodległościowej, którzy po oswobodzeniu się spod niemieckiego jarzma, stawili czoło sowieckiemu okupantowi i jego poplecznikom, poświęcony jest każdego roku 1 marca - kiedy to obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W upamiętnienie członków powojennej konspiracji niepodległościowej włączają się także jaworznickie instytucje i organizacje.

Centralnym punktem oficjalnych obchodów dnia pamięci o bohaterskich żołnierzach będzie zorganizowana przez Stowarzyszenie Katolickie "Przyjaźń Jaworznicka" uroczysta Msza Święta w kościele pw. Miłosierdzia Bożego na Borach, która będzie celebrowana o godzinie 8:00. Następnie przedstawiciele władz oraz wszyscy zgromadzeni uczczą pamięć poległych złożeniem kwiatów pod pomnikiem Niepodległości.

W uroczystości zaangażowały się także jaworznickie organizacje i instytucje, które przygotowały szereg okolicznościowych imprez towarzyszących.

Imprezy towarzyszące:

• 28 lutego, godz. 12.00 - Miejska Biblioteka Publiczna - Warsztaty dla młodzieży poświęcone rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu - dr Kornelia Banaś z Biura Edukacji Publicznej IPN w Katowicach.
• 28 lutego - 3 marca - Miejska Biblioteka Publiczna - wystawa w holu MBP pt. „Rotmistrz Witold Pilecki - Żołnierz Wyklęty”
• 27 lutego - 7 marca - Miejska Biblioteka Publiczna - wystawka w gablotach Czytelni Naukowej pt. "Pamięci Żołnierzy Wyklętych"
• 7 marca, godz. 15.00 - Teatr Sztuk - Salonik literacki pt. "Wieczór poezji patriotycznej"
• 11 marca, godz. 17:00 - Muzeum Miasta Jaworzna - Spotkanie przy kawie pt. "Historia obozu dwóch totalitaryzmów"

***          

"Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny". Tak brzmiało uzasadnienie projektu ustawy w sprawie ustanowienia 1 marca świętem bohaterów powojennej konspiracji niepodległościowej.

Aż do powstania Solidarności, społeczność "Żołnierzy Wyklętych" była najliczniejszą formą zorganizowanego oporu narodu polskiego wobec narzuconej władzy. W roku największej aktywności zbrojnego podziemia - 1945, działało w nim bezpośrednio 150-200 tysięcy konspiratorów, zgrupowanych w oddziałach o bardzo różnej orientacji. Dwadzieścia tysięcy z nich walczyło w oddziałach partyzanckich. Kolejnych kilkaset tysięcy stanowili ludzie zapewniający partyzantom aprowizację, wywiad, schronienie i łączność. Doliczyć trzeba jeszcze około dwudziestu tysięcy uczniów z podziemnych organizacji młodzieżowych, sprzeciwiających się komunistom. Łącznie daje to grupę ponad pół miliona ludzi tworzących społeczność Żołnierzy Wyklętych. Ostatni "leśny” żołnierz ZWZ-AK, a później WiN - Józef Franczak "Laluś” zginął w walce w październiku 1963 roku.

Wybranie na Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca nie było przypadkowe. Tego dnia w 1951 r., w mokotowskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 roku dzieło Armii Krajowej.

Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną  i włączenie połowy jej terytorium do ZSRS sprawiło, że dziesiątki tysięcy żołnierzy nie złożyło broni. Gotowi byli walczyć o odzyskanie niepodległości, wypełnić złożoną przysięgę.