Pamięci bohaterskich żołnierzy konspiracji niepodległościowej, którzy po oswobodzeniu się spod niemieckiego jarzma, stawili czoło sowieckiemu okupantowi i jego poplecznikom, poświęcony jest każdego roku 1 marca - kiedy to obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W Jaworznie głównym punktem tegorocznych obchodów będzie III Jaworznicki Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Uroczystość rozpocznie się uroczystą Mszą Świętą w kościele pw. Św. Barbary na Podłężu, która będzie celebrowana w niedzielę, 26 lutego br. o godzinie 12.00. Następnie wszyscy zgromadzeni uczczą pamięć poległych III Jaworznickim Marszem Pamięci Żołnierzy Wyklętych oraz złożeniem kwiatów pod pomnikiem Niepodległości.
A oto szczegółowy harmonogram obchodów - 26 lutego br. (niedziela):
- 12:00 - Msza Święta w parafii św. Barbary Jaworzno - Podłęże
- 13:00 - Zbiórka przed kościołem i utworzenie kolumny marszowej. Zakończenie Marszu na płycie rynku.
Imprezy towarzyszące:
środa, 22 lutego 2017 r., godz. 17.00
Muzeum Miasta Jaworzna - wykład pt. Zbrodnia jednak nie-doskonała. Akcja komunistycznego aparatu bezpieczeństwa "Lawina" przeciwko zgromadzeniu partyzanckiemu NSZ "Bartka" - prowadzenie: Ryszard Mozgol, IPN Katowice
wtorek, 28 lutego 2017 r., godz. 17.00
C.K. Teatr Sztuk w Jaworznie - projekcja filmu fabularnego pt. "Historia Roja" w reż. Jerzego Zalewskiego (2016). Dokument n temat losów Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. "Rój", legendarnego członka powojennego podziemia niepodległościowego.
środa, 1 marca 2017 r., godz. 10.00
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie - wykład pt. Józef Franczak "Laluś" - ostatni partyzant, żołnierz polskiego antykomunistycznego podziemia niepodległościowego. Prowadzenie: dr Kornelia Banaś, IPN Katowice.
piątek, 3 marca 2017 r., godz. 17.00
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie - wykład pt. Żołnierze Wyklęci - polskie podziemie niepodległościowe w latach 1944-1956. Wybrane zagadnienia. Prowadzenie: Adrian Rams, Muzeum Miasta Jaworzna + pokaz filmu dokumentalnego pt. "Zapora" w reż. Konrada Starczewskiego, prod. IPN.
sobota, 4 marca 2017 r., godz. 16.00
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie - spotkanie z Tomaszem Greniuchem, autorem książki pt. "Pod komendą Bartka", poświęconej Henrykowi Flame ps. "Bartek" - legendarnemu dowódcy Narodowych Sił Zbrojnych.
czwartek, 16 marca 2017 r., godz. 11.00 i 17.00
Muzeum Miasta Jaworzna - wykład pt. Żołnierze Wyklęci - polskie podziemie niepodległościowe w latach 1944-1956. Wybrane zagadnienia. Prowadzenie: Adrian Rams, Muzeum Miasta Jaworzna + pokaz filmu dokumentalnego pt. "Zapora" w reż. Konrada Starczewskiego, prod. IPN.
***
"Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ma być wyrazem hołdu dla żołnierzy drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych, za krew przelaną w obronie Ojczyzny". Tak brzmiało uzasadnienie projektu ustawy w sprawie ustanowienia 1 marca świętem bohaterów powojennej konspiracji niepodległościowej.
Aż do powstania Solidarności, społeczność "Żołnierzy Wyklętych" była najliczniejszą formą zorganizowanego oporu narodu polskiego wobec narzuconej władzy. W roku największej aktywności zbrojnego podziemia - 1945, działało w nim bezpośrednio 150-200 tysięcy konspiratorów, zgrupowanych w oddziałach o bardzo różnej orientacji. Dwadzieścia tysięcy z nich walczyło w oddziałach partyzanckich. Kolejnych kilkaset tysięcy stanowili ludzie zapewniający partyzantom aprowizację, wywiad, schronienie i łączność. Doliczyć trzeba jeszcze około dwudziestu tysięcy uczniów z podziemnych organizacji młodzieżowych, sprzeciwiających się komunistom. Łącznie daje to grupę ponad pół miliona ludzi tworzących społeczność Żołnierzy Wyklętych. Ostatni "leśny” żołnierz ZWZ-AK, a później WiN - Józef Franczak "Laluś” zginął w walce w październiku 1963 roku.
Wybranie na Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca nie było przypadkowe. Tego dnia w 1951 r., w mokotowskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 roku dzieło Armii Krajowej.
Zajęcie Polski przez Armię Czerwoną i włączenie połowy jej terytorium do ZSRR sprawiło, że dziesiątki tysięcy żołnierzy nie złożyło broni. Gotowi byli walczyć o odzyskanie niepodległości, wypełnić złożoną przysięgę.
Poniżej relacja z II Jaworznickiego Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych, który odbył się 1 marca 2016 r.