Bakterie uchronią przed zanieczyszczeniami

W środę, 16 maja br. w dolinie potoku Wąwolnica na terenie stacji badawczej, do powstałej w zeszłym roku bioreaktywnej bariery wprowadzono próbkę bakterii, której celem jest neutralizacja m.in. groźnych pestycydów zgromadzonych na gminnych działkach w tym terenie. W spotkaniu uczestniczyli naukowcy z Głównego Instytutu Górnictwa, Uniwersytetu Śląskiego oraz urzędnicy zaangażowani w realizację w Jaworznie założeń projektu AMIIGA.

W terenowym wydarzeniu udział wziął również Zastępca Prezydenta Miasta Tadeusz Kaczmarek oraz Tomasz Bachowski, naczelnik Wydziału Komunalnego i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Jaworznie.

***

"Zintegrowane podejście do zarządzania jakością wód podziemnych w miejskich obszarach funkcjonalnych"(ang. "Integrated Approach to Management of Groundwater quality In functional urban Areas"), o akronimie AMIIGA, jest projektem międzynarodowym zrzeszającym 12 partnerów z 6 krajów Unii Europejskiej. Obok Jaworzna, w projekcie udział biorą: Główny Instytut Górnictwa (Partner Wiodący projektu), miasto Novy Bydzov (Republika Czeska), Politechnika w Libercu (Republika Czeska), miasto Stuttgart (Niemcy), region Lombardii (Włochy), miasto Parma (Włochy), Politechnika w Mediolanie (Włochy), Słoweńska Służba Geologiczna (Słowenia), JP VODOVOD - Kanalizacja - Spółka Wodociągów i Kanalizacji w Lublanie (Słowenia), Uniwersytet w Zagrzebiu (Chorwacja) oraz VODOVOD Zadar – Spółka Wodociągowa (Chorwacja).

W ramach projektu AMIIGA, na terenie miasta Jaworzna, prowadzone są działania w celu przetestowania innowacyjnej, pasywnej bariery bioreaktywnej, zlokalizowanej na spływie wód podziemnych z zanieczyszczonego obszaru tzw. "starej hałdy przy torach". Konstrukcja bariery, zaprojektowana w systemie "funnel and gate" i konsultowana z członkami Grupy Eksperckiej jaworznickiego obszaru funkcjonalnego powołanej w ramach projektu, została wykonana na przełomie 2017 i 2018 roku w rejonie Zakładów Chemicznych "Organika Azot" S.A., na działce będącej własnością gminy.

Bariera ma za zadanie ujęcie zanieczyszczonych wód gruntowych i przepuszczenie ich przez system studni wypełnionych odpowiednio dobranymi sorbentami. Realizacja zadania jest niezwykle ważna ze względów naukowo-badawczych, gdyż umożliwi przetestowanie skuteczności zaprojektowanego w 2015 roku systemu barier reaktywnych dla całego obszaru zanieczyszczonego w dolinie potoku Wąwolnica, którego celem jest wyeliminowanie migracji zanieczyszczeń poza obszary skażone, w rejonie zakładów chemicznych. Wykonany testowy odcinek bariery pozwoli określić ewentualne trudności i potencjalny wpływ inwestycji na zdrowie mieszkańców i środowisko. Projekt bariery obejmuje również punkty pomiarowe wbudowane w układ planowanej konstrukcji, umożliwiające prowadzenie badań wód gruntowych, które będą prowadzone w ramach projektu do końca 2018 roku.

Pożądana wydajność bariery w głównej mierze zależy od skuteczności odpowiednio dobranego odczynnika mikrobiologicznego, który pełni kluczową funkcję w rozkładzie zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia, takie jak węglowodory czy pestycydy chloroorganiczne, zalegają w ogromnych ilościach na starych składowiskach Zakładów Chemicznych "Organika Azot" w Jaworznie i należą do najbardziej uporczywych zanieczyszczeń obecnych w środowisku naturalnym. Szczególnie niebezpieczne są pestycydy, zaliczane do tzw. trwałych zanieczyszczeń organicznych, które ze względu na małą podatność na degradację, przez wiele lat oddziałują negatywnie na otoczenie oraz zdrowie ludzi. Poniekąd, znane są metody fizykochemicznego neutralizowania tych zanieczyszczeń, jednakże są one bardzo kosztowne i, ze względu na konieczność transportowania zanieczyszczonej gleby, niosą ze sobą konieczność znacznej ingerencji w krajobraz.

Alternatywnym rozwiązaniem są właśnie metody biologiczne pod postacią bioremediacji, w której mikroorganizmy lub rośliny stymuluje się do metabolizowania niepożądanych substancji. W przypadku bioremediacji z zastosowaniem mikroorganizmów, bakterie posiadające zdolność do degradacji, np. węglowodorów czy pestycydów, izoluje się z miejsc skażonych wymienionymi substancjami, następnie namnaża i ponownie wprowadza w miejsce zanieczyszczone. Dodatkowo, mikroorganizmy można wspomagać dostarczając powietrze oraz substancje stymulujące ich wzrost. Ponieważ wprowadzane do środowiska mikroorganizmy należą do mikroflory rodzimej, nie stanowią one zagrożenia epidemiologicznego. Proces ten z powodzeniem stosowany jest w krajach Europy Zachodniej.

Powstały testowy odcinek bariery bioreaktywnej w Jaworznie jest zatem doskonałą okazją do demonstracji opisanej technologii w Polsce, w warunkach terenowych.