72. rocznica akcji "Wisła"

Przedstawiciele władz miasta, bliscy ofiar i mieszkańcy Jaworzna oddali hołd więzionym i zamordowanym w jaworznickim obozie pracy w Jaworznie. Przy pomniku Więźniów Ofiar Obozu Pracy w Jaworznie odbyły się uroczystości upamiętniające 72. rocznicę Akcji "Wisła". W intencji ofiar odprawiona została Msza Święta w obrządku greckokatolickim.

W uroczystościach, które odbyły się w sobotę, 14 września, udział wzięło kilkadziesiąt osób, w tym byli więźniowie obozu, przedstawiciele władz Jaworzna oraz placówek dyplomatycznych i województwa śląskiego, delegacja Związku Ukraińców w Polsce, przedstawiciele społeczności żydowskiej i niemieckiej, młodzież.

- Nie ma dziś wątpliwości, że akcja „Wisła”, pod pretekstem walki z siłami Ukraińskiej Powstańczej Armii i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, okazała się sposobem komunistów na ich ostateczne rozwiązanie kwestii Ukraińców na ziemiach polskich. Przy kilku tysiącach zgładzonych bądź skazanych nacjonalistów, tragiczne skutki tej operacji dotknęły blisko 150 tysięcy cywilów, którzy tracili swój dobytek, swoje miejsce do życia, a często również rodziny, zdrowie i życie. Na szczęście czasy, kiedy nie można było otwarcie mówić o tych wydarzeniach, bezpowrotnie minęły. - mówi Ewa Sidełko-Paleczny, sekretarz miasta. - To niezwykle ważne, aby miejsca takie jak to pozostawały otoczone szacunkiem. Ważne, by mogły dla kolejnych pokoleń stanowić dowody pamięci o wielkim zagrożeniu, jaki stanowią systemy totalitarne. Ważne wreszcie, byśmy mogli w tych miejscach spotykać się, żeby oddawać cześć tym, którzy stali się ofiarami owych nieludzkich systemów - zaznaczyła.

W imieniu władz miasta kwiaty złożyły Sekretarz Miasta Ewa Sidełko-Paleczny i wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej Anna Lichota

***

Na terenach leśnych, na południowy zachód od kopalni węgla "Jan Kanty", pomiędzy Osiedlem Stałym a Podłężem istnieje miejsce pochówku więźniów Centralnego Obozu Pracy (COP) w Jaworznie, podległego w latach 1945-1956 Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego. Na pomniku widnieje napis: "Zdało się oczom głupich, że pomarli, a oni trwają w pokoju". Zaś na trzech tablicach wypisano w językach polskim, ukraińskim i niemieckim napis: "Pamięci Polaków, Ukraińców, Niemców, tych wszystkich, którzy cierpieli tu niewinnie jako ofiary terroru komunistycznego, więzionych, zamordowanych, zmarłych w latach 1945-1956 w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie w hołdzie potomni”.
Odsłonięcie pomnika z udziałem prezydentów Polski Aleksandra Kwaśniewskiego i Ukrainy Leonida Kuczmy miało miejsce 23 maja 1998 roku.

Komunistyczny Centralny Obóz Pracy powstał w Jaworznie w lutym 1945r. w miejscu działającego podczas wojny niemieckiego podobozu KL Auschwitz – Neu Dachs. Drugi z etapów funkcjonowania COP rozpoczął się 5 maja 1947 roku. Nowym dostarczycielem siły roboczej stali się, oprócz Polaków, m.in. Ukraińcy i Łemkowie z terenów wschodniej Polski posądzani o współudział z nacjonalistyczną Ukraińską Powstańczą Armią (UPA).

Trzecim i ostatnim etapem funkcjonowania obozu było więzienie progresywne dla młodocianych. Według księgi zmarłych Centralnego Zarządu Zakładów Karnych, w COP w Jaworznie w latach 1945-1949 zmarło około 10 tysięcy osób.

Zwłoki ofiar początkowo chowano na cmentarzu w Jaworznie, później w pobliskich lasach. Las doskonale ukrywał masowe pochówki. Kontrowersyjna decyzja umożliwiała zaoszczędzenie miejsc na przepełniających się miejskich cmentarzach.