fot. Wodociągi Jaworzno

O zabezpieczeniu wody pitnej przed koronawirusem, procesach technologicznych i kontroli jej jakości oraz o suszy i ewentualnych brakach wody pitnej z tym związanych, rozmawiamy z Technolog Wody z Wodociągów Jaworzno Panią Sylwią Kręcichwost.

Pani Technolog, na początek kilka istotnych informacji na temat ujęć wody pitnej. Ile ich mamy na terenie Jaworzna oraz ile metrów sześciennych wody pitnej są one w stanie wyprodukować?

Woda dla mieszkańców Jaworzna produkowana jest na pięciu ujęciach: czterech głębinowych i jednym powierzchniowym. Wszystkie znajdują się na terenie naszego miasta i są administrowane przez jaworznickie wodociągi. Produkujemy około 14 tys. m3 na dobę wody z własnych źródeł, co stanowi 97 % zapotrzebowania na wodę w mieście, łącznie z przemysłem. Pozostałe 3 % stanowi zakup ze źródeł zewnętrznych, głownie z GPW S.A. Katowice.

Czy w obecnej sytuacji pandemii wirusa COVID-19 mieszkańcy mają powody do obaw jeśli chodzi o jakość wody pitnej?

Zgodnie ze stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia  nie ma żadnych dowodów na przeżycie i obecność koronawirusa w wodzie pitnej, a zagrożenie dla zasobów wody pitnej jest niskie, a nawet zerowe. Na rekomendacji WHO opierają się zarówno europejskie instytucje jak i amerykańska - EPA, które apelują aby korzystać z wody pitnej tak jak przed ogłoszoną pandemią. Ponadto instytucje te rekomendują powszechnie stosowane procesy technologiczne wykorzystywane przy uzdatnianiu wody, jako wystarczającą barierę przeciw patogenom. Należy tu podkreślić, że nasze ujęcia to nowoczesne, zmodernizowane technicznie obiekty z zaawansowanymi metodami uzdatniania wody, w tym wyposażone w urządzenia do eliminacji wszelkich zanieczyszczeń biologicznych oraz objęte są stałym nadzorem laboratoryjnym.

Kto kontroluje jakość wody w mieście oraz gdzie z ewentualnymi wynikami badań wody można się zapoznać?

Woda badana jest na bieżąco przez Wodociągi Jaworzno w naszym akredytowanym laboratorium wewnętrznym oraz przez organ kontrolny - Powiatową Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Jaworznie, a także przez niezależne laboratorium zewnętrzne. Informacje o jakości wody są publikowane na naszej stronie internetowej www.wodociagi.jaworzno.pl oraz bezpośrednio na stronie PPIS i w BIP Urzędu Miejskiego w Jaworznie, gdzie zamieszczane są orzeczenia PPIS dotyczące jakości wody w mieście.

Wspomniała Pani o urządzeniach zabezpieczających wodę przed zanieczyszczeniem biologicznym. Jakie więc technologie wykorzystuje się na jaworznickich ujęciach?

Produkujemy wodę na pięciu stacjach uzdatniania. Każda z nich ma inną specyfikę poboru, uzdatniania i dezynfekcji. Cztery z pięciu naszych obiektów są bezobsługowe, co jest korzystne w obecnym kontekście pandemii. Są to ujęcia głębinowe, gdzie kontakt ze środowiskiem zewnętrznym od momentu poboru do samego przesyłu wody do mieszkańca jest praktycznie zerowy. Na trzech największych ujęciach działają nowoczesne  systemy uzdatniania i dezynfekcji, które skutecznie eliminują bakterie i wirusy. Są to przede wszystkim nowoczesne lampy UV oraz system ozonowania. Na naszych ujęciach stosujemy również procesy utleniania wstępnego, koagulacji, filtracji na filtrach piaskowych, żwirowych i węglowych oraz wspomniane już ozonowanie. Wszystkie te systemy przyczyniają się do usuwania z wody patogenów. Najnowszym systemem uzdatniania wody zastosowanym na jednym z naszych ujęć, mam tu na myśli ujęcie zlokalizowane w dzielnicy Jeleń, jest system odwróconej osmozy, który niezwykle skutecznie usuwa mikroorganizmy i wirusy.

Czyli woda dostarczana z jaworznickich ujęć jest w pełni bezpieczna dla zdrowia i mieszkańcy spokojnie mogą ja pić prosto z kranu?

Woda pitna jeszcze na długo przed pandemią podlegała surowym normom. Woda dostarczana mieszkańcom Jaworzna spełnia wszystkie wymagania jakościowe określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz wymagania Dyrektywy Rady Unii Europejskiej dotyczącej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi – jest w pełni bezpieczna dla zdrowia, a w szczególności nie zawiera żadnych patogennych mikroorganizmów. Odpowiadając na to pytanie w kontekście pandemii COVID-19,  z dostępnej literatury naukowej wynika, że koronawirusy mają niską odporność na promieniowanie UV i środki dezynfekcyjne takie jak podchloryn sodu, który od 10 marca 2020 r. jest stosowany na wszystkich naszych obiektach w wyższej, ale mieszczącej się w normie dawce. Z naszej wody  można bezpiecznie korzystać, tak jak w okresie przed pandemią.

Skąd więc okresowo bierze się żółta barwa wody i czy w takiej sytuacji mieszkańcy powinni się obawiać?

Chwilowa zmiana barwy wody w kranach może być związana z awariami, prowadzonymi pracami remontowymi, czy inwestycyjnymi na sieci wodociągowej, które mają miejsce niezależnie od trwającej pandemii i są na bieżąco realizowane. Kolor żółty świadczy o zwiększonej zawartości związków żelaza, które mogą wytrącać się nie tylko z przewodów sieci wodociągowej, lecz także z instalacji wewnętrznej należącej do odbiorcy lub biegnącej wewnątrz budynku wielolokalowego. Wtedy o takim zdarzeniu należy poinformować zarządcę obiektu, bowiem za tą instalację Wodociągi nie odpowiadają. Jednak uspokajam, że okresowo pojawiająca w wyżej wymienionych przypadkach żółta barwa, poza tym, że nie odpowiada nam wizualnie, nie ma szkodliwego wpływu na zdrowie. W sytuacji awarii fragment sieci należący do Wodociągów, jest wyłączany z eksploatacji, a przed ponownym uruchomieniem cały odcinek dokładnie płukany i dezynfekowany z zachowaniem dodatkowych środków ostrożności.

Biały nalot na armaturze oraz pojawiający się na dnie czajnika tuż po przegotowaniu wody to efekt tzw. twardej wody. Czy twarda woda jest zdrowa?

Osad, który widzimy w czajniku czy na naszej armaturze to węglan wapnia i magnezu inaczej twardość czy potocznie kamień w wodzie. Tworzą go życiodajne pierwiastki takie jak wapń i magnez. Woda w Jaworznie w zależności od źródła poboru jest średnio twarda i nie przekracza dopuszczalnej normy. Jest więc zdrowa i bezpieczna. Istnieje wiele publikacji na temat pozytywnego wpływu twardej wody na organizm oraz negatywnego wpływu wody miękkiej na prace układu krwionośnego czy nerwowego. Naukowcy dowiedli, że spożywanie miękkiej wody ma negatywny wpływ na zdrowie, w porównaniu ze spożywaniem wody z dużą zawartością wapnia i magnezu. Dlatego też parametr twardości ogólnej w wodzie jako jeden z niewielu ma określoną dolną granicę normy. Jednak często aspekt wizualny czy techniczny przeważa nad tym zdrowotnym i decydujemy się na zabudowę urządzeń zmiękczających w naszych domach. Jednak zasadność tych decyzji stanowi osobny temat do dyskusji.

Obecnie mówi się o sytuacji hydrologicznej w Polsce. Odnotowywany jest rekordowo niski stan wody w Wiśle oraz na innych rzekach i zbiornikach. Od dłuższego czasu nie wystąpiły na naszym terenie opady deszczu. Naukowcy i badacze alarmują, że tego lata zapowiadana jest najdotkliwsza od pół wieku susza. Czy w związku z tym w Jaworznie może zabraknąć wody? Jak wygląda stan wód na naszych ujęciach?

System zaopatrzenia w wodę z pięciu własnych źródeł oraz specyfika naszych ujęć głębinowych jest korzystna,  ponieważ pobieramy wodę z utworów triasowych i karbońskich. Jedynie ujęcie powierzchniowe Piaskownia usytuowane jest nad Kanałem Centralnym, który powstał w wyniku działalności górniczej, a nie naturalnej i  pośrednio opady atmosferyczne mają wpływ na jego zasoby. Chwilowo można zaobserwować obniżony stan wody w Kanale Centralnym, jednak nie jest to jeszcze stan alarmujący. Na pozostałych ujęciach, takich jak: Dobra, Galmany, Bielany, czy Jarosław Dąbrowski nie odnotowujemy znaczących spadków poziomów zwierciadeł wód podziemnych ze względu na suszę. Mimo, iż susza nie jest odczuwalna na naszych obiektach głębinowych, pracujemy nad planami zabezpieczenia zasobów ilościowych i jakościowych wody w mieście, ponieważ skutki suszy mogą pojawić się u nas z pewnym opóźnieniem. Badamy i kontrolujemy sytuacje. Pozostajemy także w stałym kontakcie z naszym hydrologiem. Obecnie nie ma widocznego i bezpośredniego zagrożenia dla braku wody dla mieszkańców Jaworzna, niemniej jednak w kontekście trudnej sytuacji hydrologicznej panującej w całym kraju, apelujemy o racjonalne wykorzystywanie wody pitnej w swoich domach i ogrodach w celu przyszłościowej ochrony zasobów wodnych.