We wtorek, 22 grudnia 2020 r., radni uchwalili przedstawiony przez Prezydenta Miasta budżet na 2021 rok. Przyszłoroczny budżet Jaworzna stanowi odzwierciedlenie obecnego stanu gospodarki, na którą wpływają dwie fale epidemii koronawirusa. Koszty funkcjonowania miasta rosną ze względu na wzrost cen usług i towarów, natomiast dochody znacząco spadają z powodu niższych wpływów z podatku PIT i CIT. Rok 2021 pod względem ekonomicznym będzie dla Gminy równie trudny, jak mijający 2020 i podobnie obarczony niepewnością.

Podstawowe kwoty w budżecie Miasta Jaworzna na rok 2021 wyglądają okazale - 661.820.407 zł po stronie wydatków i 629.000.000 zł po stronie dochodów. Kolejny rok z rzędu są to rekordowe sumy. I to w okresie pandemii, kiedy całe gałęzie gospodarki uległy "wyłączeniu". Jakkolwiek imponujące wydają się te rekordowe kwoty, nie oddają złożonej i trudnej sytuacji budżetowej, m.in. wymogu pełnej realizacji zadań obligatoryjnych (np. z zakresu oświaty) oraz finalizacji rozpoczętych inwestycji przy spadających dochodach podatkowych. Celem nadrzędnym jest zapewnienie dalszego rozwoju miasta, i wykorzystywania pojawiających się szans, które pozwolą miastu być gotowym na wyzwania po pandemii.

- Przyszłoroczny budżet uważam za jeden z najtrudniejszych. W 2020 roku w związku z pandemią, staraliśmy się zapanować nad wydatkami, skrupulatnie je planowaliśmy i realizowaliśmy. Na 2021 rok bardzo rozważnie zaplanowaliśmy budżet. Wykorzystujemy te okazje, które często sami stwarzamy. Składając dobrze oceniane projekty, pozyskujemy spore dofinansowanie ze źródeł zewnętrznych. W ten rok weszliśmy z mniejszymi pozycjami w PIT i CIT, a dzisiaj niepewność jest znacznie większa, gdyż nikt nie jest w stanie przewidzieć dalszego rozwoju sytuacji związanej z pandemią - mówi Paweł Silbert, Prezydent Jaworzna. - Wprowadziliśmy duże środki na wydatki majątkowe, by mimo kryzysu nadal się rozwijać, żeby Jaworzno było w czołówce miast inwestujących. Cieszę się, że jesteśmy postrzegani jako miasto nowoczesne, dobrze zorganizowane, zdeterminowane w osiąganiu celów, dbające o rozwój. Często jesteśmy pokazywani jako dobry przykład, i to również jest związane z wydatkowaniem pieniędzy, z rozważnym ale i rozwojowym podejściem. Decyzje dotyczące budżetu mają kolosalny wpływ na życie mieszkańców, jak i ludzi, którzy wybierają Jaworzno na swoje nowe miejsce do życia. Ostatnia decyzja o lokalizacji fabryki Izery w naszym mieście, również ma swoje uzasadnienie, jesteśmy postrzegani jako poważny partner do wielkich przedsięwzięć inwestycyjnych, mamy wizerunek miasta dobrze prowadzonego i mądrze zarządzanego. Wszystkim, którzy pracowali przy budżecie, konstruowali jego szczegółowe pozycje dziękuję oraz życzę dużo sił w pracy dla miasta - mówi Paweł Silbert.

Dochody podatkowe w dół

Najbardziej niepokojącym wskaźnikiem, który w największym stopniu rzutuje na konstrukcję budżetu, są dochody podatkowe w postaci udziału gminy w PIT i CIT. Część z wpłaconego podatku dochodowego osób zameldowanych w Jaworznie oraz firm zarejestrowanych w mieście zasila za pośrednictwem Ministerstwa Finansów budżet miasta. Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych stanowią z reguły największe źródło po stronie dochodu gminy. W roku 2021 z tytułu udziału w PIT wyniesie 140,5 mln zł i jest to suma o ponad 4,5 mln zł niższa niż w roku ubiegłym. Jeszcze gorzej jest w przypadku planowanych wpływów z CIT (podatku dochodowego firm), które wyniosą raptem 3,2 mln zł, czyli blisko 10 mln zł mniej niż w roku 2020. To ewidentnie efekt epidemii, która zmniejsza obroty i dochody firm, co ma wprost negatywne przełożenie na zarobki jaworznian.

Wydatki na oświatę w górę

Budżet rekordowy, ale rekordowe są także wydatki planowane na system oświaty w mieście. W roku 2021 na oświatę w Jaworznie zaplanowano wydanie 162 mln zł - o ponad 2 mln zł więcej niż w roku ubiegłym i o 20 mln zł więcej niż w 2019. Jest to suma bez uwzględnienia przedszkoli, ponieważ opieka przedszkolna (31,8 mln zł) jest w całości finansowana przez gminę. Natomiast na edukację szkolną miasto otrzymuje subwencję oświatową z budżetu państwa. W roku 2021 wyniesie ona… 109 mln zł, przy - zaznaczmy - początkowych wydatkach rzędu: 162 mln zł. Po doliczeniu pozostałych dotacji okazuje się, że Jaworzno z budżetu samorządowego dopłaci aż 41,6 mln zł do funkcjonowania szkół. Podliczywszy także przedszkola i inne placówki opiekuńcze, otrzymujemy sumę prawie 73 mln zł, pokrywaną całkowicie przez miasto z własnych dochodów.

Nowe tereny i kontynuacja inwestycji gwarancją rozwoju miasta

Jaworzno w 2020 r. w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych otrzymało w sumie 18,4 mln zł. Inwestycje finansowane tymi środkami będą realizowane w latach 2021-2022. Podczas pierwszej edycji rozdziału środków Jaworzno otrzymało 7,9 mln zł. dofinansowania na inwestycje. W drugiej edycji miasto otrzymało 10,5 mln zł na realizację kolejnych projektów inwestycyjnych: 5,5 mln zł na uzbrojenie (głównie w drogi) kompleksów mieszkaniowych, które już są ustanowione w aktualnych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz 5 mln zł na przebudowę jaworznickiego Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.

Ze względu na panującą pandemię, władze Jaworzna nie zaplanowały nowych, kompleksowych projektów inwestycyjnych, które rozpisane byłyby na kilka lat. Miasto realizuje głównie te przedsięwzięcia, które zostały rozpoczęte i zmierzają ku finałowi. Mowa między innymi o ukończeniu rewitalizacji Sosiny, która w sezonie 2021 powinna zostać oddana do użytku. W połowie przyszłego roku mieszkańcy będą mogli również w pełni korzystać ze zmodernizowanego Parku Podłęże.

Do PKM Jaworzno w listopadzie rozpoczęła się dostawa nowych autobusów elektrycznych. W nadchodzącym roku pojazdy stopniowo docierać będą do miejskiego przewoźnika, na mocy zamówienia i umowy dofinansowania podpisanych jeszcze przed wybuchem epidemii.

Największym i najbardziej kosztownym zadaniem, liczonym na kilka lat, będzie budowa estakady Byczyny. Mieszkańcy doczekają się wreszcie budowy nowego przebiegu DK79 po estakadzie izolowanej ekranami dźwiękochłonnymi. Byczyna wreszcie przestanie być podzielona na wpół ruchliwą trasą, znacząco wzrośnie bezpieczeństwo i komfort mieszkańców. Na ten cel przeznaczono w przyszłorocznym budżecie 7,9 mln zł, w kolejnych latach pokrywane będą dalsze wydatki.

Równolegle rozpocznie się także gruntowna przebudowa ul. Martyniaków, która stanowi fragment obwodnicy południowej Jaworzna. Droga, która ma już 70 lat, na odcinku półtora kilometra zostanie rozebrana i zbudowana od podstaw. Dotąd nie miała tak kluczowego elementu jak odwodnienie. Rozbudowane zostanie skrzyżowanie z DK79, czyli z Obwodnicą Dąbrowy Narodowej.

Ważną inwestycją będzie budowa obiektu nowej Izby Przyjęć w Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie oraz rozbudowa Szpitalnego Oddziału Ratunkowego, a także modernizacje kolejnych oddziałów. Na ten cel przeznaczonych zostanie 7 mln zł.

Ważnym projektem będzie też realizacja podstawowego uzbrojenia na działkach dla budownictwa mieszkaniowego w kilku osiedlach Jaworzna. Urząd Miejski pozyskał na ten cel 5,5 mln zł z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. Miasto rozbudowuje się zgodnie z planami zagospodarowania, dbając o zwartą zabudowę w miejscach łatwo dostępnych pieszo i rowerami. Nowe przestrzenie pod budownictwo znajdować się będą w lokalizacjach szczególnie atrakcyjnych przyrodniczo i krajobrazowo, jednocześnie nie stanowiąc zagrożenia zarówno dla krajobrazu, jak i przyrody. W ten sposób miasto chce przyciągnąć nowych jaworznian.

Sumarycznie wszystkie wydatki majątkowe, czyli te, które wiążą się z budową lub modernizacją miejskiej infrastruktury, wyniosą w roku 2021 aż 99 mln zł, czyli 15% całego budżetu!

Poziom zadłużenia jest na bardzo bezpiecznym poziomie. Spłata zobowiązań następuje terminowo, a dzięki środkom z zaciągniętych kredytów i emisji obligacji mogą być realizowane zadania inwestycyjne, dzięki którym Jaworzno rozwija się i stanowi atrakcyjne miejsce do inwestowania i codziennego życia.

Wydatki na działania prospołeczne w większości utrzymane

Jeszcze w 2020 r. ruszyły konkursy dla organizacji pozarządowych - Gmina już w ostatnim kwartale ogłosiła pierwsze konkursy na realizację zadań przez organizacje pozarządowe. Wraz ze środkami przydzielanymi przez GKRPA, w puli pojawia się ok. 2 mln zł, które trafią do jaworznickich stowarzyszeń, fundacji, instytucji zajmujących się pomocą społeczną i zdrowiem. Utrzymane zostały zauważalne priorytety, nasilone skutkami epidemii - w związku z rosnącymi kosztami wynagrodzeń i usług opiekuńczych, a także wydatkami ponoszonymi na przeciwdziałanie SARS-CoV-2 więcej pieniędzy trafi do instytucji, schronisk zajmujących się opieką nad seniorami, niepełnosprawnymi, potrzebującymi. Kilkaset tysięcy złotych zostało przeznaczonych na szeroko rozumiane przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym. Jeszcze w tym roku uruchomiony został jeden z ważniejszych programów profilaktycznych realizowany przez ZLO i finansowany przez Gminę - mający kompleksowo zająć się zdrowiem psychicznym dzieci. Poradnia "AZYMUT" w ZLO przeżywa oblężenie, profesjonalna kadra w ramach ułożonego przez ekspertów programu, zajmuje się pomocą dzieci i młodzieży z zakresu psychiatrii. To ważne zadanie również będzie wzmocnione finansowo w 2021 roku.

Pomimo trudnej sytuacji wsparcie otrzymają także jaworznickie kluby sportowe, ponownie (jak w 2020 r.) do podziału przeznaczona jest pula w kwocie 950 tys. zł. Przez lata, za środki wynoszące ok. 1 miliona złotych, możliwe jest szkolenie dzieci, młodzieży, opłacenie wyjazdów na obozy sportowe, udział w rozgrywkach i turniejach jaworznickich drużyn. Zadanie jest zupełnie fakultatywne, jednak mimo trudniejszej sytuacji budżetowej, pieniądze z miasta znów zasilą kluby. Organizacje i klubu sportowe mogły liczyć na szeroką pomoc miasta już w tym roku, przyznane dotacje nie wymagały zwrotu, a skutecznym sposobem na realizacje zadań lub zabezpieczenie anty-covidowe były podpisywane z gminą aneksy do umów. Ze środków znajdujących się w puli GKRPA ogłaszane były również wyspecyfikowane konkursy grantowe. Szerokie wsparcie zostanie utrzymane i w 2021 roku.

Finansowane będą również działania objęte programem "Jaworzno Wspiera Rodziny" oraz programem "Jaworzno Przyjazne Seniorom". Od września 2020 roku do użytku oddane zostało zupełnie nowe Przedszkole Miejskie Nr 24 w osiedlu Łubowiec. W 2021 roku działalność rozpocznie filia żłobka miejskiego dla kolejnych 70 dzieci, zlokalizowana w os. Podłęże. Łącznie miasto będzie zapewniało 100 miejsc dla dzieci w publicznym żłobku w ramach projektów dofinansowanych ze środków zewnętrznych. Ponadto utrzymane zostały dopłaty do niepublicznych żłobków i klubików dziecięcych. Ta forma wsparcia rodzin spowodowała, że w mieście uruchomiane są nowe, prywatne punkty opieki nad dziećmi. W nowym budżecie zapisano również środki na utrzymanie Klubów Seniora, które mimo wyłączeń powodowanych epidemią starają się organizować czas i opiekę nad jaworznickimi seniorami.

W zakresie bezpieczeństwa tak jak w poprzednich latach, prezydent Paweł Silbert we współpracy z policją, strażą pożarną i jednostkami ochotniczych straży pożarnych będzie realizował programy modernizacyjne poprawiające bezpieczeństwo. Sfinansowane zostaną dodatkowe patrole policyjne, wymieniane będą kolejne wozy strażackie. Przez sześć lat trwania programu zakupionych zostało kilka wozów strażackich za co miasto oraz wyremontowane i wyposażone zostały siedziby OSP. Łącznie (wraz ze środkami pozyskanymi z zewnątrz, gdzie gmina finansowała np. wkład własny do projektu) wydano ponad 6,1 mln zł na poprawę bezpieczeństwa i wyposażenie jednostek OSP.

Dyscyplina budżetowa

Po stronie samorządu jest również podwyższenie płac minimalnych, a warto tu wspomnieć, że płaca całkiem sporej grupy ludzi pracujących w miejskich jednostkach jest właśnie na poziomie bliskim płacy minimalnej. Mimo bardzo pesymistycznych prognoz, Prezydent Miasta przedłożył projekt budżetu, w którym stara się utrzymać wszystkie, ważne dla miasta wydatki, te obligatoryjne i te, które podtrzymują komfort życia w mieście. Realizacja planu budżetowego w trudnych realiach epidemii wymagać będzie żelaznej dyscypliny. Samorząd dotykają ubytki dochodów w udziałach PIT i CIT, regulacje płacowe w oświacie, za którymi nie podążają wystarczające środki subwencji oświatowej czy rosnące koszty towarów i usług. Podejmowane są działania w zakresie optymalizacji w celu zbilansowania budżetu; stąd konieczność ograniczania wydatków do niezbędnych/obligatoryjnych, wprowadzenie reorganizacji instytucji miejskich oraz wdrożenie istotnych zmian w oświacie. Oszczędności nie są jedyną metodą bilansowania - gmina będzie przygotowywać również nowe tereny mieszkaniowe i inwestycyjne tak, aby zwiększyć dochody ze sprzedaży nieruchomości i przychody z przyszłych działalności na takich terenach.