"Budowa parku tematycznego - Ośrodka Edukacji Ekologiczno – Geologicznej GEOsfera w Jaworznie, Etap I"

Kamieniołom Sadowa Góra, z uwagi na skupienie, na stosunkowo niewielkim obszarze, różnorodnych zjawisk geologicznych (m.in. kras, tektonika, mineralizacja, stanowisk paleontologicznych oraz śladów dziedzictwa górniczego), stanowisk rzadkich i chronionych roślin, był doskonałym miejscem do tego, aby stać się obiektem dydaktycznym. Realizacja projektu umożliwiła spojrzenie w przyszłość naszej planety poprzez pryzmat procesów, które kształtowały jej środowisko w przeszłości. Zagospodarowanie nieczynnego kamieniołomu wapieni w Sadowej Górze stało się również pozytywnym przykładem działań proekologicznych – zapomniane stanowiska geologiczne będą w tym przypadku podstawą edukacji przyrodniczej szerokiej grupy społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży szkolnej.

Ogólnie projektowany Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej GEOsfera ma na celu:

1. wspomagać i uzupełniać programy edukacyjne (szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne);
2. wprowadzić „łagodnie” młodzież w świat nauki poprzez poznanie języka, pojęć i metod właściwych dla wybranych dyscyplin (geologia, botanika itp.) na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie;
3. rozbudzić i rozwijać indywidualne zainteresowania (np. tworzenie własnych kolekcji geologicznych, botanicznych, samodzielne wędrówki) oraz tzw. „dociekliwość poznawczą”;
4. rozwinąć umiejętność myślenia abstrakcyjnego i logicznego rozumowania;
5. zwrócić uwagę na zagadnienia georóżnorodności i przemian środowiska w historii geologicznej regionu;
6. budzić zainteresowanie własnym regionem (miastem) i szeroko rozumianą przestrzenią geograficzną;
7. uzmysłowić współzależność między środowiskiem przyrodniczym a rozwojem gospodarczym w regionie (w tym antropogenicznej ingerencji);
8. wpłynąć na kształtowanie zachowań i postaw proekologicznych;
9. wpłynąć na zmianę postaw miejscowej ludności wobec dziedzictwa przyrodniczego i wzbudzić patriotyzm lokalny;
10. spowodować wzrost atrakcyjności turystycznej regionu, a w związku z tym, wpłynąć pozytywnie na jego rozwój gospodarczy.

Przedmiotem projektu był pierwszy etap inwestycji, polegającej na budowie parku tematycznego pod nazwą Ośrodek GEOsfera w Jaworznie, z motywem przewodnim ekologiczno-geologicznym, działającego w nieczynnym kamieniołomie Sadowa Góra. Projekt obejmował również utrzymanie i wzbogacenie ciepłolubnych siedlisk naskalnych w celu podniesienia atrakcyjności produktu turystycznego, jakim jest Park.

W ramach I Etapu budowy, będącego przedmiotem niniejszego projektu, zostało wykonane kompleksowe zagospodarowanie terenu dawnego kamieniołomu, obejmujące następujące działania:

1. Wykonanie ścieżek pieszych nieutwardzonych z materiałów naturalnych, które będą się wpisywały w charakter otoczenia.
2. Wykonanie elementów małej architektury, w postaci ławek, koszy na śmieci – zarówno w przestrzeni parkowej, jak i w ogrodzie sensorycznym oraz tzw. „zegara słonecznego”.
3. Wykonanie oświetlenia zboczy, eksponując nasadzoną na nich roślinność.
4. Wykonanie pomostu widokowego, umożliwiającego odwiedzającym widok na cały teren.
5. Wykonanie zejść na teren kamieniołomu, w sposób bezpieczny, jednocześnie zejścia wpisywać się będą w zbocza.
6. Utrzymanie i wzbogacenie ciepłolubnych siedlisk naskalnych w celu podniesienia atrakcyjności produktu turystycznego, jakim będzie Park
   - Zbiorowisko ze skrzypem pstrym,
   - Kolekcja typu pseudo makia,
   - Kolekcja roślin wrzosowatych,
   - Kalcyfile murawy kserotermiczne.
7. Utworzenie ogrodu sensorycznego, zawierającego:
   - Rośliny dotykowe,
   - Rośliny zapachowe,
   - Rośliny lecznicze,
   - Rośliny przyprawowe,
   - Rośliny ozdobne,
   - Rośliny tła.
8. Utworzenie pawilonu ochrony i ekspozycji riplemarków.
9. Zakup i ustawienie modeli dinozaurów. Repliki dinozaurów – 14 sztuk.
10. Utworzenie zorganizowanego miejsca na ognisko, na które składają się dwie zadaszone wiaty wraz ze stołami i ławami, murki kamienne, palenisko oraz koszy do segregowania odpadów i miejsca na drewno.
11. Utworzenie placu zabaw dla najmłodszych, atestowane urządzenia na podłożu z piasku.
12. Wykonanie wjazdu - murki z kamienia oraz rośliny pnące.
13. Wykonanie parkingów.
14. Instalacja systemu monitoringu wizyjnego oraz budowa pomieszczenia gospodarczego, salki dydaktycznej i stróżówki, wraz z małą stacją meteorologiczną.

Celem projektu był wzrost atrakcyjności geoturystycznej regionu, a co się z tym wiąże pozytywny wpływ na rozwój regionu śląskiego. Projekt miał zasięg ponadlokalny ze względu na unikatowość geologiczną i przyrodniczą obszaru dawnego kamieniołomu – występują tu bardzo rzadkie zbiorowiska megariplemarków, a także udostępnione zostały odkryte tu szczątki zwierząt prehistorycznych, np. notozaura.

Budowa Parku służyła także ochronie obszarów przyrodniczych geostanowiska Sadowej Góry: przyrody nieożywionej oraz ochronie roślin zagrożonych wyginięciem, których naturalnym siedliskiem są tereny o warunkach bardzo zbliżonych do występujących w kamieniołomie Sadowa Góra.

Szacunkowy koszt realizacji etapu I: 4 459 457,45 zł.

Wysokość dofinansowania: 3 790 538,83 zł

Wkład własny: 668 918,62 zł

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013

Informacje źródłowe na temat Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 znajdują się na stronie www.rpo.silesia-region.pl