Projekt o akronimie LIFEPOPWAT (oryginalna nazwa projektu: "Innovative technology based on constructed wetlands for treatment of pesticide contaminated waters" / polskie tłumaczenie: „Innowacyjna technologia oparta na zabudowanych mokradłach przeznaczonych do uzdatniania wody zanieczyszczonej pestycydami”) to europejska inicjatywa realizowana w ramach programu LIFE, która promuje innowacyjną technologię oczyszczania wód zanieczyszczonych pestycydami, opierającą się na strefach reaktywnych zintegrowanych z systemem mokradeł Wetland+® i wykorzystującą mechanizm biodegradacji związków HCH.

Projekt przewiduje wdrożenie systemu mokradłowego Wetland+® na dwóch obszarach pilotażowych zanieczyszczonych HCH - w czeskiej Gminie Hájek oraz w Jaworznie, w celu wypracowania technologii możliwej w przyszłości do zastosowania w innych problematycznych obszarach Europy i na całym świecie. W samej Europie znajduje się 40 dużych składowisk HCH o łącznej masie około 250 000 ton (w Jaworznie zgromadzono około 37 800 ton HCH, co stanowi 15% odpadów tego typu zgromadzonych w Europie, natomiast w gminie Hajek około 5 000 ton, tj. 2%). System Wetland+® jest dedykowany silnie zanieczyszczonym obszarom, jednakże planuje się, aby po przeskalowaniu był możliwy również do zastosowania na obszarach mniej zanieczyszczonych.

Na terenie naszego miasta przewiduje się wykonie bliźniaczej kopii instalacji powstającej obecnie w Czechach. Zostanie ona zlokalizowana na działkach gminnych, w rejonie tzw. Pola K, w sąsiedztwie zakładów chemicznych. Rozpoczęcie budowy planowane jest w drugiej połowie 2021 r. Instalacja będzie obejmować: system zbierający wody odciekowe, płytkie zbiorniki sedymentacyjne, biosorpcji, tlenowego terenu podmokłego, przepuszczalnej bariery reaktywnej oraz poletko odciekowe w formie torfowiska porośniętego roślinnością bagienno-łąkową.

W ramach projektu na terenie Jaworzna prowadzone są również badania, których celem jest określenie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym, w związku z istniejącym źródłem silnie toksycznych związków w miejscach dawnego deponowania odpadów niebezpiecznych pochodzących z przemysłu chemicznego. Badania prowadzone są przez Uniwersytet Techniczny w Libercu. Obejmują takie komponenty środowiska, jak: biomasa drzew, organizmy żyjące w rejonie zakładów chemicznych, nektar pszczół, osady sedymentacyjne, wody powierzchniowe i podziemne ujmowane z istniejących ujęć.

Do zadań Jaworzna należy także stworzenie bazy danych wraz z interaktywną mapą, pod postacią jednolitej platformy, która umożliwi gromadzenie wyników badań wód powierzchniowych, podziemnych, gleby i ziemi, przeprowadzonych w dolinie potoku Wąwolnica w Jaworznie. Jej uzupełnieniem będą wyniki badań geofizycznych i geotechnicznych, co pozwoli na stworzenie rzeczywistego obrazu jaworznickiej "bomby ekologicznej".

Projekt o akronimie LIFEPOPWAT ma charakter międzynarodowy. Jest realizowany przez Gminę Miasta Jaworzna we współpracy z Uniwersytetem Technicznym w Libercu (pełniącym funkcję koordynatora projektu), Aarhus University z Danii, Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach, francuską firmą SERPOL oraz czeskimi firmami: Photon Water Technology i DIAMO.

Okres realizacji projektu to: styczeń 2020 r. - grudzień 2023 r.

LIFEPOPWAT jest dofinansowany ze środków Unii Europejskiej z Programu LIFE (LIFE18 ENV/CZ/000374) oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Całkowity budżet projektu to 3,16 mln €, gdzie wkład UE wynosi 1,72 mln €.

Budżet Jaworzna w projekcie to: 343 890 €, w tym:

Dofinansowanie UE: 186 390 €

Dofinansowanie NFOŚiGW: 118 362 €

Wkład miasta: 39 138 €

Główna strona projektu znajduje się: https://cxi.tul.cz/lifepopwat/home

Mapa z wynikami monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych - https://map.nmaps.pl/lifepopwat_jaworzno.KGY6dw/Lifepopwat