Już w najbliższy czwartek - 30 października br. o godzinie 18.00 w siedzibie Muzeum Miasta Jaworzna nastąpi otwarcie nowej wystawy stałej: Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943-1956. Wystawa przedstawia w rzetelny i atrakcyjny sposób dzieje obozu - miejsca symbolicznego spotkania nazizmu i komunizmu.

Scenografia wystawy silnie oddziałuje na emocje widza. Prezentowane są oryginalne i unikatowe eksponaty związane z historią obozu: więzienny pasiak z okresu niemieckiego, różaniec więźnia Centralnego Obozu Pracy. Zwiedzający będą wchodzić na wystawę przez zrekonstruowaną bramę wejściową do obozu. Ponadto przestrzeń ekspozycyjną wyznacza ogrodzenie z oryginalnych betonowych słupów i drutu kolczastego z podobozu Neu-Dachs. Ponadto odtworzono fragmenty konstrukcji baraków i pryczę z siennikami. Eksponatom będą towarzyszyć makiety, animacje komputerowe i prezentacje multimedialne.

- W latach 1943–1945 działał w Jaworznie podobóz KL Auschwitz: Neu-Dachs - mówi Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna. - W 1945 roku władze komunistyczne przejęły poniemiecką infrastrukturę, tworząc Centralny Obóz Pracy Jaworzno. W 1949 roku zlikwidowano obozy pracy w całym kraju, a w Jaworznie rozpoczęto przebudowę COP pod przyszłe eksperymentalne więzienie dla młodocianych, funkcjonujące w latach 1951-1955. 1 stycznia 1956 roku przekształcono je na Centralne Więzienie Jaworzno, które ostatecznie zlikwidowano w sierpniu tegoż roku. Wówczas dobiegła kresu trzynastoletnia historia jaworznickiego obozu, który był najdłużej funkcjonującym obozem na ziemiach polskich. Historia obozu dwóch totalitaryzmów jest jednym z głównych zainteresowań badawczych Muzeum - dodaje Przemysław Dudzik. - Wiedza na jego temat nie powinna być hermetyczna i dostępna dla garstki specjalistów, ale jak najszerzej upowszechniana i popularyzowana oraz powinna wchodzić w obręb szeroko rozumianej pamięci społecznej.

Jednym z pierwotnych założeń wystawy jest włączenie widza w narrację o więźniach jaworznickiego obozu. W zdarzeniu muzealnym znajduje się przestrzeń na emocje, a eksponaty muzealne są źródłem poznania, które równocześnie informuje i angażuje. Odczytywanie treści wystawy można porównać do odczytywania ilustrowanej książki, gdzie w roli ilustracji występują eksponaty. Wystawę powinno się odczytywać następującymi po sobie rozdziałami, ponieważ mamy tu do czynienia z opowiadaniem pewnej historii, która ma swój początek i koniec.

W przypadku tworzenia narracji wystawy o obozie dwóch totalitaryzmów zdecydowano się na połączenie dwóch perspektyw - mówi Adrian Rams, kurator wystawy. - Perspektywa ofiar obejmuje upamiętnienie i pielęgnowanie pamięci o ludziach uwięzionych i zamordowanych w jaworznickim obozie. Badanie i prezentowanie biografii poszczególnych ofiar i konkretnych grup narodowościowych stanowi próbę przywrócenia ofiarom tożsamości i godności, których próbowano je pozbawić. Jednakże wyciągnięcie właściwych wniosków jest niemożliwe bez przedstawienia czynników determinujących postawy sprawców. Wobec tego należy przedstawić okoliczności poprzedzające popełnienie zbrodni oraz ich motywy, co będzie działaniem profilaktycznym.

Honorowy patronat nad wystawą objął Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Łukasz Kamiński oraz Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa dr hab. Andrzej Krzysztof Kunert. Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.