Przez wiele lat uzależnienie od alkoholu - alkoholizm nie było postrzegane jako choroba, ale jako patologia społeczna. Stopniowo jednak wiedza na temat tego zaburzenia stawała się coraz bardziej zrozumiała i uporządkowana.

Ustawa z 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wskazała że uzależnienie od alkoholu należy rozpatrywać w rozumieniu choroby, a co za tym idzie, także je leczyć.

Podstawowym dokumentem prawnym, regulującym lecznictwo odwykowe jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z 31 grudnia 1999r. Rozporządzenie to wskazuje, że głównym typem oddziaływań leczniczych są programy psychoterapii uzależnień, oparte w przeważającej mierze na psychoterapii grupowej.

Uzależnienie od alkoholu

Zespół uzależnienia od alkoholu, zgodnie z kryteriami zawartymi w klasyfikacji chorób ICD-10, definiuje się jako występowanie przynajmniej 3 z następujących objawów:

• silne pragnienie lub poczucie przymusu picia.
• upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem.
• fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia lub przerwania picia (drżenia, nudności, wymioty, bezsenność, niepokój, ogólne osłabienie organizmu), używanie alkoholu w celu uwolnienia się od objawów abstynencyjnych.
• zmieniona tolerancja alkoholu, potrzeba spożywania większych dawek dla osiągnięcia osobliwego efektu.
• koncentracja życia wokół picia kosztem innych zainteresowań, obowiązków.
• uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw picia.

Ponadto występują inne zaburzenia i problemy:

• ciągi picia.
• podejmowanie prób zapanowania nad piciem.
• nawroty picia po okresach abstynencji.
• zaprzeczanie uzależnieniu (nie uważa się za alkoholika).
• luki w pamięci.
• używanie przemocy wobec bliskich.
• pobyty w izbach wytrzeźwień.
• zły stan zdrowia.
• nasilony lęk.
• psychozy alkoholowe.
• istotne zaburzenia życia rodzinnego.

O tym, kto się uzależni, decyduje złożone i wzajemne oddziaływanie czynników biologicznych, środowiskowych, psychologicznych. Są ludzie, którzy przychodzą na świat z biologiczną podatnością na uzależnienie, ale jeśli nie będą nadużywać alkoholu - nie zachorują.

Uzależnienie nie jest chorobą genetyczną, ale czynniki genetyczne mogą zwiększyć ryzyko uzależnienia. Zawsze jednak musi wystąpić jeden wspólny czynnik - długotrwałe i intensywne używanie alkoholu.

Nadmierne picie w młodym wieku zdecydowanie zwiększa ryzyko uzależnienia w krótszym niż zazwyczaj czasie.

Pod wpływem długotrwałego picia w psychice osoby uzależnionej kształtują się patomechanizmy:

• mechanizm iluzji i zaprzeczania - osoby negują informacje wskazujące na szkody i zagrożenia związane z piciem, wytwarzają wizję podtrzymujące wiarę, że uda im się zapanować nad ilością wypijanego alkoholu i korzystać z niego bez doznawania szkód.
• mechanizm nałogowego regulowania uczuć - osoby przejawiają silną i automatyczną tendencję do szybkiego unikania przykrych uczuć za pomocą alkoholu.
• mechanizm rozpraszania JA - osoba jest coraz mniej zdolna do realizowania postanowień dotyczących abstynencji.

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą i potencjalnie śmiertelną. Może ona jednak być powstrzymana, jeśli osoba uzależniona podejmie systematyczną terapię w placówce odwykowej. Jednocześnie psychologiczne mechanizmy tej choroby sprawiają, że zdecydowana większość ludzi uzależnionych nie chce się leczyć.

Cele osiągane w terapii

Podstawowym celem terapii jest oczywiście osiągnięcie przez pacjenta zdolności do zachowania trwałej abstynencji, ale także poprawa zdrowia psychicznego, umiejętności potrzebnych do rozwiązywania problemów emocjonalnych, rozwijanie umiejętności potrzebnych w życiu, w trzeźwości.

Pacjenci zdobywają wiedzę na temat choroby alkoholowej, porządkują swoje życie i uczą się konstruktywnych sposobów zaspakajania swych potrzeb oraz umiejętności niezbędnych do trzeźwego życia. Muszą się również nauczyć rozpoznawania i kontrolowania mechanizmów swojego uzależnienia.

Metody stosowane w terapii

Są to przede wszystkim metody edukacyjne (mikrowykłady, lektury, filmy). Przyswajane wiadomości muszą być na bieżąco odnoszone do samego siebie, nad czym czuwa terapeuta. Głównym narzędziem pracy jest psychoterapia grupowa, ale i psychoterapia indywidualna, która umożliwia pracę nad indywidualnymi problemami psychologicznymi życiu pacjenta.