Jaworzno znalazło receptę, jak pozbyć się składowiska odpadów niebezpiecznych na terenie byłych zakładów chemicznych. Składająca się z "trzech kroków" metoda rozbrojenia eko-bomby, została wypracowana podczas trwającego trzy lata międzynarodowego projektu badawczego FOKS. Zakłada ona bezpieczne unieszkodliwienie blisko 200 tysięcy pestycydów, cyjanków i innych trucizn zakopanych na terenach przyległych do byłej "Azotki".

W Jaworznie, w czasach funkcjonowania państwowych Zakładów Chemicznych "Organika-Azot", przez wiele lat powstawała ogromna bomba ekologiczna. Odpady poprodukcyjne były bez jakiejkolwiek kontroli po prostu zakopywane w ziemi. Są wśród nich najgroźniejsze trucizny jakie kiedykolwiek wytworzył człowiek: DDT (np. Azotox), HCH (Heksachlorocykloheksan) wykorzystywane jako środki owadobójcze, a także dieldryna czy endryna (środki ochrony roślin) oraz cyjanki. Gleba oraz wody podziemne i powierzchniowe skażone są na obszarze ponad 50 hektarów. Przez lata problem narastał, a nasze Państwo nadal nie potrafi sobie z nim poradzić.

Tak duże składowisko niebezpiecznych substancji stanowi zagrożenie przede wszystkim dla podziemnych zbiorników wody pitnej. W przypadku powodzi w dorzeczu Przemszy, istnieje duże prawdopodobieństwo skażenia zbiornika Dziećkowice - jednego z głównych rezerwuarów wody pitnej dla całej aglomeracji. Kolejne zagrożenie wiąże się z prawdopodobieństwem zanieczyszczenia największej rzeki w Polsce, a toksyczne związki chemiczne mogą się dostać z wodami Przemszy i Wisły także do Bałtyku.

Jaworzno w 2008 roku postanowiło wziąć udział w międzynarodowym projekcie badawczym FOKS. Przedsięwzięcie miało wykorzystywać nowatorskie metody badań wód podziemnych, powierzchniowych i gruntu oraz destrukcji zanieczyszczeń. FOKS okazał się strzałem w dziesiątkę. W trzy lata udało się zlokalizować wszystkie miejsca składowania odpadów poprodukcyjnych, rozpoznać ryzyko środowiskowe oraz wskazać technologię powstrzymania emisji zanieczyszczenia.

Projekt FOKS dał diagnozę i receptę na rozwiązanie problemu składowiska odpadów niebezpiecznych w Jaworznie. Aby jednak przejść do fazy realizacji, trzeba uporać się z jeszcze jedną, aktualnie największą przeszkodą - polskim prawem.