W maju 2015 r. w Jaworznie pojawiły się owce, których zadaniem jest dbanie o stan terenów cennych przyrodniczo i oczyszczanie obszarów zielonych z chwastów i samosiejek.

Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła szczegółową kontrolę działań podejmowanych przez miasta w celu utrzymania i ochrony ustanowionych lokalnych form ochrony przyrody. Pod lupę wzięto 29 wybranych gmin, w tym także Jaworzno. W swoim raporcie NIK wskazuje nasze miasto jako przykład stosowania dobrych praktyk.

Jak czytamy w raporcie NIK-u, większość kontrolowanych gmin podejmowała nie w pełni skuteczne i nieprawidłowe działania w celu utrzymania na swoim terenie pomników przyrody, użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Izba wskazała jednak pojedyncze przykłady gmin, które niezwykle poważnie podchodzą do ochrony swych przyrodniczych zasobów. Jako wzorcowe w raporcie wskazano prowadzone w Jaworznie zabiegi ochrony czynnej, prowadzone w ramach dwóch projektów: Ochrona chomika europejskiego oraz Murawy kserotermiczne na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Sadowa Góra, które polegały na obsiewaniu działek przeznaczonych pod wprowadzenie chomika europejskiego oraz "wykaszaniu biologicznym", tj. wypasie owiec w celu utrzymania prawidłowego stanu muraw kserotermicznych.

- Kontrola NIK trwała u nas pół roku. Obejmowała nie tylko dokumenty urzędowe, ale również wizje lokalne na naszych użytkach ekologicznych czy też kontrole stanu pomników przyrody. Kontrolerzy sprawdzali po prostu wszystko, co wiąże się z utrzymaniem i ochroną lokalnych form ochrony przyrody na terenie naszego miasta - mówi Marcin Tosza z Wydziału Komunalnego i Ochrony Środowiska UM. - Ze strony kontrolerów nie było praktycznie żadnych negatywnych uwag merytorycznych. Zastrzeżenia dotyczyły tylko sposobu sporządzania sprawozdań statystycznych do GUS, co wynikało z rozbieżności w przepisach czy kilka drzew-pomników przyrody rosnących obok siebie traktować jako pojedyncze sztuki, czy jako grupę. Usłyszeliśmy, że jesteśmy jednymi z nielicznych w Polsce, którzy w tak kompleksowy sposób podchodzą do zagadnień ochrony przyrody.

Jak czytamy w oficjalnym raporcie pokontrolnym NIK: "W Urzędzie Miejskim w Jaworznie opracowano standardy działań dla prawidłowej ochrony użytków ekologicznych, określając w horyzoncie rocznym wymagane zabiegi pielęgnacyjne w celu zachowania walorów, dla których zostały one utworzone. W przypadkach pozostałych lokalnych form ochrony przyrody, przyjęto zasadę prowadzenia systematycznych kontroli przez wyznaczonych pracowników Wydziału właściwego do spraw przyrody, którzy w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podejmują czynności zapobiegawcze przy czynnej współpracy z instytucjami naukowo-badawczymi".

- Na terenie naszego miasta mamy w przeważającej mierze stanowiska chronione, które wymagają podejmowania pewnych działań w celu ich utrzymania w dobrym przyrodniczo stanie. Tak jest na przykład z murawami kserotermicznymi, młakami czy łąkami. Jeśli zaś chodzi o pomniki przyrody, co roku przeprowadzamy ich kontrolę i inwentaryzację, a w razie potrzeby podejmujemy prace pielęgnacyjne. Oczywiście to kosztuje, ale mamy w budżecie środki zapewnione na te zadania - dodaje Marcin Tosza.

Nie uszło to uwadze Naczelnej Izby Kontroli, która wskazała, że spośród 29 kontrolowanych gmin, tylko 18 ponosiło wydatki na lokalne formy ochrony przyrody. Łączna suma tych wydatków wyniosła nieco ponad 1,5 mln zł, na co złożyły się w większości wydatki Jaworzna i Tomaszowa Mazowieckiego. Te dwa miasta wydawały największe sumy na przyrodnicze utrzymanie swoich chronionych obszarów i obiektów. W pozostałych 16 gminach wydano na ten cel od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych.

NIK pochwaliła Jaworzno za promowanie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców oraz edukację młodzieży w zakresie wartości płynących z zachowania dziedzictwa przyrodniczego. Izba doceniła również, iż po zmianie prawa umożliwiającej wycinkę drzew na prywatnych terenach, jaworznicki Urząd Miejski rozpowszechniał wśród mieszkańców broszury informacyjne o korzyściach płynących z posiadania drzew na posesjach oraz o negatywnych skutkach podejmowania zbyt pochopnych decyzji o ich wycince.

Z pełną treścią raportu można zapoznać się na stronie internetowej Najwyższej Izby Kontroli - www.nik.gov.pl