Wiele gatunków ptaków dobrze zaaklimatyzowało się w miastach, często porzucając swoje dotychczasowe siedliska, znajdując bliżej człowieka łatwiej dostępny pokarm. Naszymi bliskimi sąsiadami są m. in. jerzyki, wróble, pustułki i jaskółki oknówki, szpaki zwyczajne, kawki zwyczajne, wrony siwe czy gawrony. Przystosowując się do środowiska zmienionego przez człowieka, zakładają gniazda na budynkach wykorzystując do tego celu wszystkie miejsca gdzie zdołają założyć gniazda. Obecność niektórych ptaków sprawia nam przyjemność, inne ledwie tolerujemy, bo "brudzą i hałasują". Należy jednak pamiętać, że wszystkie one pełnią określone funkcje w złożonym ekosystemie miasta, przyczyniając się do podniesienia jakości życia człowieka, poprzez np. ograniczanie ilości uciążliwych owadów czy zjadanie padliny.

Na ilość miejsc, które ptaki mogą wykorzystać na założenie gniazda, negatywny wpływ mają pozytywne dla środowiska prace związane z termomodernizacją budynków. W trakcie tych prac likwiduje się wszelkie szpary, wgłębienia, które dawniej ptaki wykorzystywały na gniazda. Przyczyniło się to w sposób widoczny do zmniejszenia populacji wielu gatunków ptaków w szczególności jerzyków, które maja bardzo specyficzne wymagania dla miejsca, w którym mogą założyć gniazda - ptaki te są związane głównie z wysokimi budynkami (powyżej 2 pięter), do których przeniosły się ze swoich pierwotnych siedlisk w skalistych górach. Mając to na uwadze w kwietniu 2008 roku Radni Rady Miejskiej w Jaworznie podjęli uchwałę wprowadzającą w życie "Program ochrony jerzyka". Jego celem jest edukacja mieszkańców, właścicieli i administratorów budynków prowadząca do wielostronnej świadomej ochrony ptaków (i nietoperzy) gniazdujących na terenie naszego miasta, a w szczególności jerzyków zwyczajnych (Apus apus).

Jerzyki są gatunkiem wyjątkowym, ponieważ są najskuteczniejszą naturalną bronią przeciwko komarom - jednego dnia jerzyk potrafi zjeść nawet (według niektórych źródeł) do 4 tysięcy owadów w tym komarów (równie skuteczne są tylko nietoperze, ale one operują nocą) . Większą część życia jerzyk spędza w locie. W powietrzu zbiera pożywienie i materiał na gniazdo, pije krople deszczu i śpi, szybując z wiatrem na dużej wysokości. Może pozostawać w locie bez przerwy przez 2 do 3 lat. Ląduje przede wszystkim podczas okresu lęgowego, budując gniazdo i karmiąc pisklęta. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby stworzyć im warunki do założenia gniazda. Jest to szczególnie ważne w przypadku termoizolacji budynków - należy pamiętać o montażu specjalnych budek lęgowych dla tego gatunku.

Przypominamy że, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody obowiązuje zakaz niszczenia siedlisk i ostoi (w tym gniazd) ptaków chronionych (między innymi jerzyków, wróbli, kawek, pustułek itp.) zlokalizowanych na budynkach mieszkalnych min. w stropodachach, dylatacjach, w rejonach rynien i innych otworach. Dlatego też, każdy przypadek podjęcia prac skutkujących ograniczeniem dostępu ptaków chronionych do miejsc ich regularnego występowania i rozrodu należy kwalifikować jako niszczenie miejsc lęgowych i schronień. Oznacza to, że prace tego rodzaju mogą być prowadzone wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska (RDOŚ) na odstępstwo od zakazu niszczenia siedlisk i ostoi ptaków. Planując remonty i termoizolacje spółdzielnie mieszkaniowe, odpowiednio wcześniej powinny zlecić inwentaryzacje ornitologiczną i wystąpić do RDOŚ o uzyskanie stosownej decyzji. Decyzja taka jest niezależna od zezwoleń związanych z wymogami prawa budowlanego - a jej brak może skutkować odebraniem dofinansowania do termomodernizacji, naruszenie tego przepisu może podlegać także karze aresztu lub grzywny. Informacje o zasadach prowadzenia prac oraz wykaz niezbędnych dokumentów dostępny jest na stronie internetowej: http://katowice.rdos.gov.pl/ptakiwmiescie.

Wszelkie przypadki naruszenia przepisów dot. niszczenia miejsc bytowania jerzyków prosimy zgłaszać do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach pod numery telefonu: 32 4206836 lub 32 4206851 lub 32 4206853.