W związku z licznymi pytaniami mieszkańców, Miejski Rzecznik Konsumentów - Krystyna Banasik - wyjaśnia zagadnienia dotyczące upadłości konsumenckiej.

31 grudnia 2014 r. weszły w życie przepisy dotyczące postępowania upadłościowego osób nieprowadzących działalności gospodarczej tzw. upadłości konsumenckiej. Jest to bardzo istotna zmiana, która ułatwia możliwość składania wniosków o ogłoszenie upadłości konsumentów, a także ich ogłaszania oraz wprowadza możliwość zawarcia przez niewypłacalnych konsumentów układu ze swoimi wierzycielami. Znowelizowane przepisy nie wprowadzają automatyzmu w ogłaszaniu upadłości konsumenckiej – postępowanie to nadal pozostaje postępowaniem sądowym. Każdorazowo konsument musi spełnić szereg przesłanek, które podlegają indywidualnej ocenie przez rozpatrujący wniosek sąd.

Czym jest upadłość konsumencka

Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), którzy stali się niewypłacalni. Niewypłacalność to stan, w którym dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych - np.: nie ma pieniędzy na jednoczesny zakup środków codziennego użytku oraz spłatę pożyczki. Upadłość konsumencka ma dwie zasadnicze funkcje:

• oddłużenie niewypłacalnego konsumenta – umorzenie całości lub części długów konsumenta w stosunku do jego wierzycieli, których konsument nie jest, ani nie będzie w stanie zapłacić,
• windykację (odzyskanie) należności od niewypłacalnego konsumenta przez jego wierzycieli.

Funkcja oddłużeniowa

Upadłość konsumencka umożliwia zwolnienie konsumenta z długów. Prowadzi ona bowiem do umorzenia zobowiązań, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości i nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym lub w wyniku wykonania planu spłaty. Możliwe jest również, w wyjątkowych sytuacjach, oddłużenie konsumenta bez wykonywania planu spłaty.

W konsekwencji, ostatecznym efektem postępowania upadłościowego jest całkowite zwolnienie konsumenta z długów. Jednak warunkiem skorzystania z tej możliwości jest ustalenie, że konsument zarówno przed ogłoszeniem upadłości jak i w toku postępowania działa uczciwie i zgodnie z prawem. Oznacza to, że nie uzyska ogłoszenia upadłości, ani oddłużenia ten, kto doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, podejmował działania na szkodę swoich wierzycieli, w toku postępowania ukrywał majątek lub nie wykonywał innych obowiązków wynikających  z ustawy.

Konsekwencje upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka niesie za sobą bardzo istotne konsekwencje. Jeżeli sąd ogłosi upadłość należy pamiętać o najistotniejszych z nich:

• wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek konsumenta staje się „masą upadłości”, zarządzaną przez wyznaczonego przez sąd syndyka - oznacza to, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem (np.: sprzedać samochodu);
• upadły ma obowiązek wskazać i wydać syndykowi cały majątek, dokumentację dotyczącą majątku i rozliczeń oraz korespondencję - w przeciwnym razie postępowanie upadłościowe zostanie umorzone, co uniemożliwi konsumentowi skorzystania z możliwości oddłużenia w przeciągu następnych dziesięciu lat;
• w skład masy upadłości wchodzi również wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;
• po ogłoszeniu upadłości syndyk sporządza inwentaryzację majątku masy upadłości, a następnie przystępuje do sprzedaży majątku upadłego konsumenta - za wyjątkiem przedmiotów pierwszej potrzeby – wyłączonych spod egzekucji. Syndyk będzie więc sprzedawał wszystkie wartościowe przedmioty: nieruchomości, samochody, wartościowy sprzęt RTV i AGD, który nie jest niezbędny do prowadzenia gospodarstwa domowego;
• wraz z ogłoszeniem upadłości wymagalne (natychmiastowo płatne) stają się wszelkie (zarówno pieniężne, jak i niepieniężne) zobowiązania konsumenta - np.: kredyt wzięty „na raty”, będzie natychmiastowo płatny w pełnej wysokości;
• wraz z ogłoszeniem upadłości konsument będzie mógł zawierać tylko drobne umowy życia codziennego (zakupy żywności, środków czystości itp.), które pokrywane będą przez upadłego z tych funduszy, które nie podlegały zajęciu przez syndyka;
• po ogłoszeniu upadłości działania podejmowane przez konsumenta mogą mieć wpływ na decyzję sądu - bezpodstawne zwolnienie się z pracy może doprowadzić do umorzenia postępowania upadłościowego i braku szansy na oddłużenie;
• ogłoszenie upadłości wstrzymuje postępowania sądowe i egzekucyjne prowadzone przeciwko konsumentowi; do postępowań będzie mógł wstąpić syndyk, który będzie reprezentował konsumenta i jego interesy.

Więcej informacji na temat upadłości konsumenckiej można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl.